وجود قنات ها در راستای تأمین آب مورد نیاز بخش کشاورزی یک شاهکار و میراث فرهنگی است که تاکنون توانسته به خوبی آب مورد نیاز بخش کشاورزی را تأمین کند.
لذا با توجه به این که در استفاده از آب قنات به هیچ وسیله برقی جهت استحصال آب نیاز نیست باید با اقدامات پیش گیرانه از خشک شدن و خارج شدن آب آن ها جلوگیری کرد و از قنات ها به عنوان یک میراث فرهنگی به عنوان منابع تأمین کننده آب کم هزینه مراقبت کنیم.
مدیر جهاد کشاورزی کاشمر در گفت و گو با خراسان با بیان این که در ۱۵ سال اخیر وضعیت بسیاری از قنات ها بحرانی شده و به حدی رسیده که به دلیل میزان آب دهی پایین قابل استفاده نبوده است، گفت: خوشبختانه با توجه و عنایت دولت نهم در سفری که به استان خراسان رضوی داشتند بحث احیا و مرمت قنات ها مورد توجه قرار گرفت و اعتباراتی به واحد آب و خاک جهاد کشاورزی شهرستان که عمدتا قنات ها، کانال و لوله گذاری را شامل می شود اختصاص یافت و قنات ها روستاهای نامق، علی آباد، سسفد کاشمر، تربقان، قوژد، کلاته بختیاری و رزق آباد با اعتباری بالغ بر ۱۸۰ میلیون ریال مرمت و لای روبی شد. مهندس صوابی با تأکید بر این که توجه به قنات ها و انجام لوله گذاری و احداث کانال انتقال آب از نیازهای مبرم و ضروری فعالان بخش کشاورزی در شهرستان است ابراز داشت: اعتبار اختصاص یافته به این مهم به طور کامل و صد درصدی هزینه شده است. وی با اشاره به وجود قنات های بزرگ که به صورت دایم در برخی روستاهای این شهرستان فعال است و با استفاده از اعتبارات دولتی و خودیاری کشاورزان از تعطیل شدن آن جلوگیری می شود، افزود: قنات های رزق آباد، فرگ، قوژد و عارف آباد از جمله قنات های بزرگ شهرستان در بخش مرکزی کاشمر است که با انجام مستمر مرمت و لای روبی جزو قنات های فعال در شهرستان به شمار می روند. مدیر جهاد کشاورزی کاشمر با اشاره به فعالیت برخی از قنات های کوچک فصلی در این شهرستان یادآور شد: با توجه به اهمیتی که برای زنده ماندن و احیای قنات ها قائل هستیم تمام سعی مان بر این است که بر روی قنات ها کار کنیم تا آب دهی آن ها افزایش یابد. وی با اشاره به این که اکثر قنات های فصلی شهرستان در بخش کوهسرخ متمرکز شده اند اظهار داشت: به دلیل این که عمدتا قنات های فصلی بیشتر در معرض خطر خشک شدن قرار دارند عملیات آبخیزداری نیز در راستای جلوگیری از خشک شدن قنات ها در این مناطق اجرا می شود و با توجه به این که هدف اصلی از اجرای طرح های آبخیزداری تغذیه قنات هاست تمام تلاش مان بر این است تا با اجرای صحیح طرح های آبخیزداری در بالادست قنات ها زمینه احیای مجدد آن ها را فراهم کنیم. مهندس صوابی با بیان این که بارندگی ها و بارش برف در فصل زمستان باعث احیا و آب دار شدن قنات ها می شود خاطر نشان کرد: اگرچه تغذیه قنات از نزولات آسمانی و بیشتر از بارش برف در زمستان است اما متأسفانه بارندگی های شدید و رگباری امسال علاوه بر این که تأثیری در آب دهی قنات ها نداشته باعث وارد آمدن خسارت هایی به بخش کشاورزی شهرستان شده است. وی قنات ها را میراثی به جا مانده از گذشتگان برای تولید محصولات کشاورزی دانست و تصریح کرد: با بررسی تاریخچه نحوه احداث قنات ها در می یابیم که این یک شاهکار است چرا که بدون نیاز به موتور، آب در آن همیشه جاری است و ما نیز به عنوان متولیان و استفاده کنندگان از این منابع آبی موظفیم در راستای زنده ماندن و احیای آن تلاش کنیم. وی تأکید کرد: قنات های روستاهای ممرآباد، مغان، زنده جان، شوکتیه، کسرینه، اسحاق آباد، سلطانیه، جردوی، کوشه نما، بهاریه، قوچ پلنگ، مکی، طاهرآباد، کاژغونه، حاجی آب و محمدیه در دو بخش مرکزی و کوهسرخ کاشمر از ابتدای خشکسالی ها تاکنون خشک شده است. مدیر جهاد کشاورزی کاشمر با بیان این که هم اکنون ۸۵ درصد جمعیت شهرستان مستقیما و مابقی وابسته به بخش کشاورزی هستند، پایه اقتصاد کاشمر را کشاورزی و دامداری عنوان کرد و گفت: به دلیل این که کشاورزی در این شهرستان به صورت خرده مالکی انجام می شود و تنها به اندازه هزینه زندگی شان از کشاورزی کسب درآمد می کنند، کشاورزی در این منطقه تبدیل به کشاورزی معیشتی شده است. وی خرده مالکی و استفاده از الگوی کشت در منطقه را مهم ترین عامل حرکت کشاورزان منطقه به سمت کشاورزی معیشتی دانست و افزود: تنها محصول کشمش در این شهرستان تولید انبوه دارد و دلایل عنوان شده باعث شده است که استقبالی از تکنولوژی روز و روش های نوین کشاورزی صورت نگیرد. مهندس صوابی با اشاره به این که برخی از کشاورزان در تلاشند از این تکنولوژی ها و روش های نوین در تولید محصولات استفاده کنند اظهار داشت: ترویج و گسترش تکنولوژی و روش های نوین نیازمند کار انقلابی است که باید بستر آن نیز فراهم شود. وی با تاکید بر استفاده از آبیاری تحت فشار ابراز داشت: هزینه های زیادی که یک کشاورز باید جهت استفاده از این سیستم ها پرداخت کند در مناطق خرده مالکی نظیر کاشمر و سایر مناطق دیگر از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نیست لذا تنها راه حل برای استفاده از روش های نوین در مناطق خرده مالک احداث مجتمع آب و سایر اقدامات در جهت صرفه جویی در مصرف آب است. مدیر جهاد کشاورزی کاشمر با بیان این که در راستای صرفه جویی و هدر رفتن آب در تمامی مزارع طالبی شهرستان از مالچ پلاستیک و کشت تونلی استفاده شده است،خاطرنشان کرد: طالبی محصولی است که حداکثر در ۴ ماه به ثمر می رسد و بعد جمع آوری می شود به همین جهت نمی توان از سیستم آبیاری تحت فشار برای آن استفاده کرد لذا استفاده از مالچ پلاستیک در مزارع طالبی را به کشاورزان توصیه کردیم به طوری که تمامی ۶۰۰ هکتار اراضی تحت کشت طالبی به صورت ۱۰۰ درصد مالچ پلاستیک در آن اجرا شد.
وی با بیان این که استفاده از روش مالچ پلاستیک علاوه بر این که از تبخیر آب جلوگیری می کند مانع رشد علف های هرز نیز در مزارع می شود تصریح کرد: اگر در روش سنتی در هر هکتار حدود ۱۰ هزار متر مکعب آب مصرف می شود با استفاده از این روش حدود ۳ هزار متر مکعب صرفه جویی می شود. مهندس صوابی با اشاره به این که درصدد توسعه استفاده این روش در سایر محصولات کشاورزی کاشمر هستیم ابراز داشت: استفاده از روش مالچ پلاستیک بهترین و منطقی ترین روش در استفاده بهینه از آب است به همین جهت به دنبال آن هستیم در سایر محصولات کشاورزی کاشمر به ویژه انگور این روش را اجرایی کنیم.
فهرست