باغمزار؛ نگین فرهنگی این شهر
گروه اجتماعی: وجود مزار ۱۱ امامزاده در کاشمر باعث شده است، این شهر هر سال میزبان سه و نیم میلیون زائر و گردشگر از سراسر ایران اسلامی باش که در این میان باغمزار مدفن سیدحمزه بن موسی ابن جعفر(ع)، قلب شهر و زینت کاشمر به عنوان یک مرکز فرهنگی در منطقه به شمار می‌رود.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی، شهرستان کاشمر به عنوان یکی از شهرهای تاریخی خراسان رضوی و دومین شهر زیارتی استان از جاذبه‌های زیارتی، تاریخی و طبیعی فراوانی برخوردار است که همین امر باعث شده است هر سال میزبان سه و نیم میلیون زائر و گردشگر از سراسر ایران اسلامی باشد.
حضور گردشگران و به ویژه گردشگران مذهبی در این شهرستان طی ایام خاصی از سال همچون ایام نوروز و تابستان به اوج خود می‌رسد؛ در کاشمر مزار 11 امامزاده وجود دارد که در این بین امامزادگان سیدمرتضی(ع)، سیدحمزه(ع) و نیز زیارتگاه شهید مجاهد آیت‌الله مدرس از شهرتی ملی برخوردار است.
باغمزار؛ نگین فرهنگی کاشمر
باغمزار مدفن سیدحمزه بن موسی ابن جعفر(ع) برادر ابوینی سیداحمد ابن موسی(ع) معروف به شاهچراغ، قلب شهر و زینت کاشمر به عنوان یک مرکز فرهنگی در منطقه به شمار می‌رود که در دوره صفویه به تعمیر این بقعه توجه شده و رو به آبادی نهاد.
درخت سروی درون این مکان قرار دارد که عمرش به 400 سال می‌رسد و در کتاب تحفهالازهار و زلال‌الانهار در توصیف این شخصیت آمده است که «کان عالماً فاضلا رفیع المنزله، عالی المرتبه، محبوب الخالص والعالم» لذا ایشان عالمی فاضل و با تقوا بوده که امامت علی ابن موسی الرضا(ع) را پذیرفته و در خدمت ایشان به سر برده است.
قدیمیترین موقوفات به ثبت رسیده امامزاده سیدحمزه(ع) مربوط به سیف‌الدین مظفرسلطان پسر شمس‌الدین علی الکاسفی است که به سال 930 قمری در حدود 500 سال قبل برمیگردد.
در خصوص ورود سیدحمزه(ع) به ایران و شهادت ایشان در منطقه ترشیز نیز در کتب تاریخی آمده است؛ اولین گروه که به همراه امام رضا(ع) وارد ایران می‌شوند، سلطان محمدعابد، سیدحمزه و سیدابراهیم اصغر ملقب به سیدمرتضی(ع) است که امام رضا(ع) حسبالامر، سیدمحمدعابد را حاکم چناران میکند به همین جهت او به سلطان محمد مشهور می‌شود و در سال 2003 قمری امام رضا(ع) طی نامه‌ای به سلطان محمد با اشاره به اینکه مأمون قصد مسموم کردن ایشان را دارد از او میخواهد به منطقه ترشیز ـ کشمر برود و در کوههای آن سنگر بگیرد تا از تعقیب مأمون در امان باشد.
گروه دیگری که به ایران وارد می‌شوند حضرت فاطمه معصومه(س) هستند که به منطقه آمده و مورد استقبال مردم و قبیله اشعری قرار گرفته و در آنجا وفات میکند؛ گروه سوم، احمدبن موسی(ع) است که پس از شنیدن خبر شهادت امام هشتم(ع) به قصد خروج از بغداد با 12 هزار نفر به سمت ایران حرکت میکند و در مسیر جهت زیارت عمه خود به قم می‌رود که در پی مخالفت حاکم این شهر به نام ازرق شامی جنگ بین آنان در میگیرد و عده‌ای از موافقان و مخالفان کشته می‌شوند و ایشان به سمت ری رفته و حاکم این شهر نیز با او درگیر شده در اینجا حمزه بن حمزه بن موسی به شهادت می‌رسد و سیداحمد به سمت اسفراین خراسان حرکت کرده در آنجا نیز با حاکم این شهر درگیر می‌شود.
بین دو کوه عده‌ای از یارانش کشته شده‌اند غلام او، احمدبن موسی(ع) را جز کشته شدهها معرفی میکند و احمدبن موسی با نام مستعار سیدالسادات به سمت ترشیز(کاشمر) رفته و به نیروهای سلطان محمدعابد میپیوندد و مأمون، عیسی بن عیسی یکی از فرماندههانش را با 800 نفر میفرستد که به جنگ یا صلح به میدان آمده و یارانش را دستگیر کند که در جنگ شکست خورده و غنائم زیادی به دست نیروهای سلطان محمد می‌افتد.
در این جنگ 12 نفر از یارانش کشته می‌شود از جمله سیدحمزه بن موسی(ع) و سیدمرتضی(ع) بودند که سیدمرتضی(ع) در کنار کوههای نیشابور و سیدحمزه(ع) در مکانی که الان معروف به باغمزار است، دفن می‌شوند.
در این راستا هماکنون ضمن اقامه نماز جماعت در سه وعده و بیان احکام، تفسیر، روایات و انجام سایر فعالیت‌های فرهنگی در زیارتگاه امامزاده سیدحمزه(ع) کاشمر، همان گونه که رهبر معظم انقلاب فرموده‌اند که بقاع متبرکه باید به قطب فرهنگی تبدیل شود، این زیارتگاه در کاشمر چنین جایگاهی پیدا کرده است.
چه بسا، کاشمر را به همین امامزادگان بزرگواری که در آن مدفون هستند، می‌شناسند و افراد فراوانی از اطراف و اکناف استان و کشور برای زیارت به این شهرستان میآیند که اگر همین امامزادگان نبودند، مردم این شهر آرامش معنوی نداشتند.
سیدمرتضی(ع)، مأمن و ملجأ مردم کاشمر
بر اساس منابع تاریخی نام اصلی امامزاده سیدمرتضی(ع)، ابراهیم اصغر از فرزندان امام کاظم ملقب به سیدمرتضی(ع) است که فردی بزرگوار، باسخاوت و شجاع بوده است و در کتب تاریخی وی را فردی دلیر، جوانمرد، مهتر، بزرگوار، نجیب و دانشمند توصیف کرده‌اند.
آنچه که در کتب تاریخی در مورد امامزاده سیدمرتضی(ع) آمده، این است که ایشان احتمالاً پس از شهادت امام رضا(ع) به همراه احمدبن موسی(شاهچراغ) برای خونخواهی امام وارد ایران شدند و پس از آنکه در خراسان با نیروهای مأمون درگیر شدند و سیدابراهیم اصغر معروف به سیدمرتضی(ع) به همراه سیدحمزه(ع) در منطقه مدفون شدند.
در کتاب عمده الطالب چنین آمده است؛ موسی بن جعفر را دو پسر بوده است، یکی ابراهیم اکبر که در یمن و به روزگار ابوالسرایا خروج کرده بود و او بلاعقب بوده و پس از وفات در قبرستان قریش در بغداد دفن شده است، اما پسر دیگر موسیبن جعفر(ع) که ابراهیم اصغر خوانده میشده، همین سیدمرتضی(ع) است که در شهر بست (کاشمر) دفن شده است.
امامزاده سیدمرتضی(ع) جد بزرگوار سه تن از علمای بزرگ تاریخ شیعه یعنی سیدرضی که کتاب شریف نهجالبلاغه را گردآوری کرده است، سیدمرتضی(ع) ملقب به علمالهدی از فقهای بزرگ شیعه و سیدصدرالدین عاملی اصفهانی از دیگر علمای بزرگ شیعه به شمار می‌رود.
بانی بنای اولیه امامزاده سیدمرتضی(ع) فردی به نام شاهزاده خانم بنت شاهزاده کیخسرومیرزا است که تاریخ این بنا تا امروزه نزدیک به یک قرن و نیم فاصله دارد و پس از وی خان تهمورثی، بعد حاجی معمار بوده؛ سپس شخص خیری به نام مهندس فتحی به موجب نذری که داشته، بانی و باعث ایجاد ضریح و حرم و کل ساختمان زیبای فعلی شده است.
هم اکنون اداره اوقاف و امور خیریه شهرستان کاشمر، طرح جامع بقعه متبرکه امامزاده سیدمرتضی(ع) را با توجه به نیازهای زائران با کاربریهای فرهنگی، اداری، مسکونی، پارکینگ، مهمانسرا، بهداری، پاسگاه انتظامی، اماکن تجاری و پارک آماده بهره‌برداری کرده که قسمت‌هایی از طرح اجرا شده و مابقی نیز در حال اجرا ماست.
این مکان یکی از جاذبه‌های زیارتی استان خراسان رضوی محسوب می‌شود و با دارا بودن زائرسرایی بزرگ با حدود 80 اطاق و با امکانات مناسب، پذیرای زائران و مسافران است؛ همچنین در تمام ایام سال، نمازهای جماعت باشکوه فراوان در این بقعه متبرکه برگزار می‌شود که برپایی مراسم سخنرانی مذهبی و بیان احکام شرعی و نیز برگزاری مراسم قرائت ادعیه کمیل، ندبه، توسل و همچنین برگزاری مراسم به مناسبت های مذهبی از دیگر برنامه‌های فرهنگی این زیارتگاه به شمار می‌رود.
با توجه به اینکه در این زیارتگاه شریف، کرامات و معجزاتی مشاهده شده، مردم کاشمر به آن به عنوان ملجأ و مأمن می‌نگرند و ارادت ویژهای به ایشان دارند لذا از تمامی مردم شریف کشور دعوت می‌کنیم که جهت زیارت این امامزادگان بزرگوار به شهرستان کاشمر مسافرت کنند و از فیض زیارت آنان بهره مند شوند چرا که رسول خدا(ص) به حضرت علی(ع) فرمودند؛ خداوند قبر تو و قبور فرزندانت را بقعهای از بقاع بهشتی و قطعه‌ای از قطعات بهشت قرار داده است.
عارف بزرگ مرحوم آیت‌الله سیدعلی قاضی هم توصیه می‌کردند حتماً به زیارت امامزادگان و علماء شهر خود بروید؛ همچنین مرحوم آیت‌الله بهجت هم در این زمینه فرموده‌اند: به زیارت امامزادگان زیاد بروید زیرا این بزرگواران همچون میوهها که هر کدام یک ویتامین خاصی دارند، حضور در بارگاه هر یک آثار و برکاتی برای انسان به همراه دارد.
بقعه متبرکه سیدمحمد(ع)؛ زیارتگاهی با ظرفیتهای فراوان
در کتب مختلفی که در ارتباط با تاریخ و جغرافیای منطقه نوشته شده است؛ بقعه متبرکه سیدمحمد(ع) را یکی از زیارتگاههای مورد توجه در شهرستان کاشمر ذکر کرده‌اند.
معرفی شخصیت بزرگانی مانند امامزادگان که منتسب به خاندان عصمت و طهارت(ع) هستند کار دشواری است و کسی که میخواهد این افراد را معرفی کند باید به لحاظ علمی و اخلاقی ممتاز باشد لذا سخن گفتن فردی از امامزادگانی همچون حضرت سیدمحمد(ع) کار آسانی نیست.
امامزادگان همانند روحی هستند در بدن جامعه که موجب حیات زندگی بشر می‌شوند، ضمن اینکه این بزرگواران از توانمندیهایی برخوردار هستند و بیان آنها برای ما مقدور نیست؛ در واقع این امامزادگان با کراماتی که نشان می‌دهند خود را معرفی می‌کنند به عنوان مثال در همین زیارتگاه سیدمحمد(ع) ما بارها شاهد بودهایم که زائران با توسل به این زیارتگاه حاجت خود را از خداوند دریافت کرده‌اند.
در حال حاضر 200 خادم افتخاری فعالیت‌های مربوط به انتظامات، پذیرایی، آشپزخانه، آبدارخانه و … ارائه خدمات به زائران زیارتگاه حضرت سیدمحمد(ع) را برعهده دارند و اداره اوقاف و امور خیریه هر ساله ویژه برنامه‌های «آرامش بهاری»، «نشاط معنوی» و «یاس نبوی» را در مناسبت‌های مختلف در بقاع متبرکه از جمله این بقعه اجرا میکند.
ضمن اینکه اعزام روحانی هم به این زیارتگاه صورت میگیرد که فعالیت‌های خوبی همچون برگزاری کلاسهای قرآن و اخلاق، سخنرانی‌های جذاب، برگزاری مسابقات مختلف برای جوانان و نوجوانان، اعطای جوایز و برگزاری اردو را انجام می‌دهند.
اقامه نماز جماعت مغرب و عشاء به صورت مستمر، برپایی مراسم سخنرانی و بیان احکام و احادیث، برگزاری مراسم قرائت ادعیه کمیل و توسل و ندبه و پاسخگویی به مسائل شرعی مردم از دیگر برنامه‌های اجرایی در این زیارتگاه است. همچنین این زیارتگاه به عنوان میقاتالرضا(ع) انتخاب شده و در آن هر ساله از زائران پیاده امام هشتم(ع) که از این مسیر به سمت مشهد مقدس حرکت می کنند، پذیرایی انجام می‌شود.
کل مساحت پیرامون این زیارتگاه دو و نیم هکتار است و هزار و 24 مترمربع سالن سرپوشیده دارد که جهت انجام عملیات عمرانی این زیارتگاه اعتباراتی از محل بودجه اداره اوقاف و امور خیریه و کمکهای مردمی تأمین شده است و تاکنون سالن سرپوشیده زیارتگاه، آشپرخانه، رستوران و یک باب مغازه برای رفع نیازهای زائران راهاندازی شده و چند واحد تجاری و مسکونی هم در حال احداث است.
اینک از همه ادارات و نهادها انتظار می‌رود؛ برای پیشرفت بقاع متبرکه از جمله زیارتگاه حضرت سیدمحمد(ع) همکاری لازم را داشته باشند و با توجه به اینکه این زیارتگاه از موقوفات کمی برخوردار است، خیران و نیکوکاران منطقه نسبت به وقف بخشی از املاک و اموال خود برای تأمین هزینه‌های این زیارتگاه اقدام کنند تا هم نام نیکی از خود به جای بگذارند و هم باقیاتالصالحاتی برای خود ایجاد کنند.
بی شک با همکاری همه نهادها و نیز همراهی خیران، شاهد این خواسته امام راحل(ره) که فرمودند؛ ما میخواهیم مردم در پناه این بقاع متبرکه در آرامش زندگی کنند و نیز این فرموده مقام معظم رهبری که بقاع متبرکه باید به قطب فرهنگی تبدیل شوند، محقق شود.