کاشمر که با نام «ترثیب» یا «ترشیز» نیز یاد شده جزو مناطق فرمانروایی پارتیان بوده و به دلیل پیشینه تاریخی و در برگیری امامزاده ها و شخصیت هایی هم چون مدرس پذیرای بسیاری از مسافران است.
خبرگزاری مهر-گروه استان ها : شهرستان کاشمر از غرب با خلیل آباد، از شمال و شمال غربی با نیشابور، سبزوار و بردسکن، از شرق و شمال شرقی با تربت حیدریه و از جنوب و جنوب غربی با گناباد هم جوار است.
شهرستان کاشمر دارای دو منطقه کوهستانی کوه سرخ در شمال و ارتفاعات فغان بجستان در جنوب و منطقه ای کویری و خشک در غرب و جنوب و جلگه ای حاصلخیز در محدوده ی حومه شهر و قصبات آن می باشد. آب و هوای شهرستان کاشمر خشک و نیمه خشک است.
پیشینه تاریخی
منطقه کاشمر که در متون و منابع کهن از آن به عنوان ترثیب یا «ترشیز» یاد شده به استناد کاوش های باستان شناسی از گذشته های دور تا اواخر هزاره دوم و اوایل پیش از میلاد مسکونی بوده است.
به استناد روایات شاهنامه و تاریخ بیهقی ۲۵۰۰ سال پیش زردشت پیامبر در این سرزمین با گشتاسب شاه ملاقات نموده و آتشکده ای در این ناحیه بنا کرده است.
کاشمر در اعصار تاریخی به ویژه دوران پارتیان و ساسانیان جزء مناطق فرمانروایی آنان در خراسان به شمار می آمد.
کاشمر در سال ۳۱ هجری به دست اعراب مسلمان فتح شد و از آن پس امرای غزنوی، سلجوقی، اسماعیلیه، خوارزمشاهیان، ایلخانی، سربداریه، تیموری، صفوی، افشاریه و قاجاری به ترتیب بر این ناحیه حکم راندند و تاریخ پر فراز و نشیب این منطقه را که مشحون از جنگ ها، شکست ها، نا امیدی ها، کامکاری ها و پیروزی هاست رقم زدند.
مسجد جامع کاشمر
این بنا در مرکز شهر واقع شده و به استناد کتیبه آن حدود سال ۱۲۱۳ ه.ق روزگار حکمرانی عبدالعلی خان و مصطفی قلی خان میش مست همزمان با سلطنت فتحعلی شاه قاجار بنا گردیده است.
مسجد جامع دارای بنایی ساده و با شکوه، صحن، ایوان، شبستان ستون دار و غرفه های پیرامون صحن می باشد.
در اطراف صحن مسجد چندین غرفه آجری ساده و در ضلع جنوبی آن ایوانی با تزئینات مقرنس و دو شبستان ستون دار واقع شده است. محراب و ایوان مسجد با کاشی معرق مزین گشته است.
باغمزار (بقعه امامزاده سیدحمزه)
بقعه و بارگاهی که با زیربنای ۲۰۰۰ متر مربع مشتمل بر گنبدخانه، گلدسته ها، رواق ها و … در محل باغمزار بنا شده منسوب به مدفن سید حمزه بن موسی بن جعفر (ع) است.
بنا بر شواهد این مکان در دوران صفویه بنیان گردیده و در دوره های مختلف از جمله در سال های اخیر مرمت و کاشی کاری و بناهایی نیز به آن افزوده شده است.
ساختمان و بارگاه امامزاده مشتمل بر تزیینات آن از جمله کاشیکاری ها، آیینه کاری ها و … می باشد که در سال ۱۳۹۹ ه.ق به این مجموعه الحاق شده است.
امامزاده سید مرتضی (ع)
مجموعه ابنیه جدید الاحداث واقع در ۵ کیلومتری شمال کاشمر به مزار و بقعه سید مرتضی (ع) برادرامامزاده سید حمزه (ع) و امام رضا (ع) منسوب می باشد. به استناد تواریخ کهن، وی در سده دوم هجری توسط امویان در همین مکان شهید و به خاک سپرده شد.
امروزه این آستان مقدسه با زیربنای تقریبی ۱۸۰۰ متر مربع دارای بنای اصلی شامل یک ایوان ورودی کاشیکاری شده با دو ماذنه در طرفین ایوان و گنبدی فیروزه ای رنگ بر فراز آن می باشد و همه روزه پذیرای خیل زائرین سید مرتضی (ع) است.
یخچال طبیعی بند قرا
در حدود ۷ کیلومتری روستای بند قرا، یخچال طبیعی و بی نظیری قرار دارد که در تمام فصول سال پر یخ است. تا همین چند سال پیش هنوز اهالی روستاهای مجاور که از نعمت برق برخوردار نبودند، یخ مورد نیاز خود را از آن تامین می کردند.
آرامگاه شهید سیدحسن مدرس
بنای باشکوهی که پیکر شهید مدرس را در میان گرفته در سال ۱۳۶۳ شمسی به جای مقبره کوچک قبلی و در میان باغ وسیع و محصوری ساخته شده است.
سید حسن مدرس از سادات طباطبایی قمشه اصفهان و از رجال روحانی و سیاسی دوره مشروطیت بود.
وی در سال ۱۲۸۷ ش در یکی از روستاهای اردستان به دنیا آمد و بعدها به دوره دوم مجلس شورای ملی راه یافت. در سال ۱۳۰۷ ش به خواف و سپس به کاشمر تبعید گردید. این عالم ربانی سرانجام در سال ۱۳۱۶ ش در این شهر به شهادت رسید.
بنای آرامگاه که از یک گنبد فیروزه ای گنبد خانه مرکزی و چهار ایوان و به اسلوب معماری عصر صفوی بنیان گردیده است.
مدرسه علمیه حاج سلطان العلماء
از جمله مدارس علمیه شهر کاشمر، بنایی است موسوم به مدرسه حاج سلطان العلماء واقع در ابتدای خیابان امام این شهرکه در سال ۱۳۳۰ ه.ق ساخته شده است.
بنای مدرسه دارای صحن مرکزی بوده و از چهار طرف توسط حجره های دو طبقه و دو ایوان شمالی و جنوبی محصور شده است. فضای معماری مدرسه در مجموع با ایجاد ۴۰ اتاق مخصوص اقامت طلاب، مطبخ، ایوان شمالی و جنوبی، بادگیر، مدرس و … به عنوان یکی از مدارس علمیه معروف و مطرح کاشمر شناخته می شود.
کاروانسرا حاج کاظم مدرس
این کاروانسرا در خیابان مدرس واقع شده و بنای آن متعلق به اوایل دوران پهلوی است. مساحت این مکان حدوداٌ ۳۰۰۰ متر مربع و دارای ۱۲ حجره برای استفاده تجاری می باشد. در منظر رو به خیابان این کاروانسرا فضاهایی به صورت انبار و حجره ایجاد شده است.
آبشار و آبگرم معدنی کریز
این پدیده طبیعی در حاشیه جاده آسفالته کریز به ریوش در فاصله ۱۵ کیلومتری شهر ریوش و به فاصله ۳ کیلومتری روستای کریز واقع گردیده و دارای آبگرم معدنی با خاصیت های درمانی است.
در حاشیه این مکان نیز دره بسیار با رودخانه ای پرآب، چشمه سارهای آب سرد شیرین و گوارا وجود دارد. به اعتقاد کارشناسان، این آبگرم معدنی از نظر وجود مواد شیمیایی در رتبه بالاتری از آبگرم فردوس قرار دارد.
منطقه نمونه گردشگری کوهسرخ
کوهسرخ به دلیل تنوع آب و هوایی و تفاوت ارتفاع این منطقه دارای پوشش گیاهی گوناگون و نسبتاٌ مطلوبی از جمله طاق و گز در نواحی بیابانی، زرشک وحشی در نواحی کوهستانی و گیاهان دارویی مانند گون، ریواس، خارشتری (ترنجبین)، آویشن، گل زنیا، بومادران، گل گاوزبان و … است.
همچنین این محدوده دارای روستاهای زیبا با بافت قدیمی و کوهپایه ای و پلکانی شکل نیز می باشد که نظر هر بیننده ای را به خود جلب می کند.
یخدان فروقته
از جمله یادمان های تاریخی کاشمریخدانی است به نام فروتقه که در ابتدای راه روستایی به همین نام قرار دارد.
این اثر به عنوان عظیم ترین یخدان کاشمر، در دوره قاجار ساخته شده است.
هنرهای سنتی و صنایع دستی
در مناطق مختلف شهرستان کاشمر مشاغل سنتی و هنرهای دستی هنوز تا حدودی رواج دارد اما در میان آنها بافت قالی به ویژه در روستاها از اهمیت به سزایی برخوردار است.
قالی کاشمر به واسطه مرغوبیت در بافت، نقشه و رنگ یکی از قالی های به نام منطقه خراسان رضوی می باشد. از جمله مشاغل سنتی در شهرستان کاشمر می توان به مسگری، نجاری و آهنگری اشاره کرد. گلیم بافی، حصیربافی، گیوه دوزی و بافت قالیچه نیز از سایر صنایع دستی و هنرهای سنتی این شهرستان به شمار می آید.
سوغات و ره آورد سفر
در شهرستان کاشمر نیز بخشی از فرآورده های صنایع دستی می توانند جزو سوغات این شهرستان محسوب شوند که از میان آنها می توان به گیوه های کاشمری، انواع حصیرها و گلیم های الوان اشاره نمود. اما مهمترین فرآورده و سوغات کاشمر با توجه به فراوانی باغات انگور در این منطقه کشمش است که به سراسر ایران صادر شده و پس از آن زعفران نیز که کاشت آن در سالیان اخیر متداول گشته جزو سوغات این شهر به شمار می روند.
پارک جنگلی سید مرتضی
در جوار آستان مقدسه سید مرتضی (ع) پارک جنگلی زیبایی به همین نام احداث گردیده که از سالها پیش و بویژه از یکی دو دهه گذشته که طرح توسعه مجموعه سیاحتی- زیارتی سید مرتضی (ع) با امکانات مختلفی از قبیل زائر سرا، آشپزخانه، پارک امکانات سرگرم کننده و بازار به مرحله اجرا درآمده است.
خرابه های ارگ قدیم
در قرون و سده های پیش، ترشیز به شکل قلعه ای مستحکم با حصار و بارویی نفوذ ناپذیر، ساکنان خود را از گزند یاغیان و مهاجمان مصون می داشت.
اگرچه امروزه از آن دژ و ارگ حصین اثر برجای نمانده است اما خرابه های برجای مانده یادآور عظمت این شهر در دوره قاجار است.
این بقایا با بادگیری که پس از ده ها سال همچنان بر فراز آن خودنمایی می کند در ضلع شمال غربی میدان مرکزی شهر کاشمر قرار دارد.
قلعه گبر حصار
ویرانه های موسوم به قلعه گبر حصار در شمال شرق روستای خضر بیک بخش کوهسرخ در حدود ۲۷ کیلومتری شمال غرب ریوش واقع شده و از جمله مناطقی است که از دیرباز مسکن و ماوای اسلاف اهالی کاشمر بوده است. بنابر شواهد، این قلعه از سده دوم تا پنجم هجری مورد استفاده قرار گرفته است.
یک پاسخ
باسلام وسپاس .من در یک مستند درباره مدرسه علمیه حاج سلطان دیدم که گوینده گفت زمان تاسیس مدرسه سال 1330 است ولی زمان ساخت ان معلوم نسیت وشاید خیلی پیش تر از زمان تاسیس اش باشد.باسپاس فراوان