بایدها و نبایدهای تبلیغات نامزدهای انتخابات مجلس شورای اسلامی

رعایت قانون تبلیغات انتخاباتی برای نامزدها خود نوعی تبلیغ محسوب می‌شود زیرا مردم فهیم جامعه‌ی ما نامزدهایی که برای رسیدن به منصب نمایندگی قانون را زیر پا می‌گذارند، شایسته نمی‌پندارند.

تبلیغات، ابزاری برای معرفی شایستگی‌ها

مردم می‌خواهند نامزدهای شایسته را به نمایندگی خود انتخاب کنند و نامزدها نیز برای اثبات شایستگی خود می‌بایست دانش، تخصص و برنامه‌های خود را به مردم ارائه دهند، بنابراین نامزدهای انتخاباتی برای جذب آرای مردم ناگزیر از انجام تبلیغات هستند و قانون نیز یک هفته به نامزدهای انتخابات مجلس شورای اسلامی فرصت داده تا با استفاده از ابزارها و شیوه‌های قانونی به تبلیغات بپردازند.

تبلیغات انتخاباتی در کشورهای مختلف با توجه به شرایط سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و نوع ایدئولوژی حاکم بر نظام سیاسی متفاوت است.

قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی برای تنظیم تبلیغات انتخاباتی و جلوگیری از سوء استفاده‌ی احتمالی، مقرراتی را تعیین کرده است، این قانون چندین بار اصلاح شده‌است. قانون کنونی درباره تبلیغات انتخاباتی در سال ‎ ۱۳۷۸به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید و در فروردین ۱۳۸۶ اصلاح شد که در این اصلاحیه تغییراتی در نحوه‌ی ‘تبلیغات انتخاباتی’ به وجود آمد.(ماده ۶۱قانون انتخابات) همچنین اول اسفند‎ ۱۳۸۶ یک تبصره به ماده‌ی ‎۵۷ قانون انتخابات مجلس الحاق شد.

تبلیغات دوره‌ی نهم مجلس شورای اسلامی از چهارم اسفند آغاز می‌گردد.

مطابق قانون انتخابات، فعالیت‌های تبلیغات انتخاباتی پس از انتشار آگهی اسامی نامزدها شروع و تا ‎ ۲۴ساعت قبل از روز اخذ رأی ادامه خواهد داشت. تبلیغات انتخاباتی نهمین دوره‌ی مجلس شورای اسلامی از چهارم اسفند آغاز شده و به مدت یک هفته و تا ۲۴ ساعت قبل از برگزاری انتخابات ادامه می یابد.

بایدها و نبایدهای تبلیغات نامزدهای انتخابات مجلس شورای اسلامی:

شیوه‌های تبلیغات انتخاباتی تا قبل از اصلاح قانون انتخابات عبارت بود از: پوستر و ملحقات آن، سخنرانی و میتینگ، مطبوعات، بروشور و کاتالوگ، تبلیغات اینترنتی و ارسال پیام برای مخاطبان، مراجعه‌ی مستقیم به شهروندان، به جز بند یک که با اصلاح قانون انتخابات در فروردین ‎۱۳۸۶ این شیوه‌ی تبلیغات ممنوع شد، بقیه‌ی ابزارها و شیوه‌های تبلیغاتی در قانون فعلی انتخابات مجلس شورای اسلامی وجود دارد.

مطابق قانون یادشده، استفاده از هرگونه پلاکارد، پوستر، دیوار نویسی و کاروان‌های تبلیغاتی و استفاده از بلندگوهای سیار در خارج از محیط سخنرانی و امثال آن به استثناء‌ عکس برای تراکت و زندگینامه و جزوه و همچنین سخنرانی و پرسش و پاسخ از طرف نامزدهای انتخاباتی و طرفداران آنان ممنوع است. متخلفین از این ماده به سه تا سی روز زندان محکوم می‌گردند.

بر اساس ماده‌ی ۴۸ آیین نامه اجرایی قانون انتخابات، نصب و استفاده از بلندگو صرفاً در محل ستاد تبلیغاتی نامزدها و محل سخنرانی ایشان مجاز است. استفاده از بلندگو در خارج از محیط سخنرانی و ستاد تبلیغاتی ممنوع است.

نحوه‌ی ایجاد ستادهای انتخاباتی:

تشکیلات ستادهای تبلیغات انتخاباتی تنها در مراکز بخش‌ها (اعم از این‌که مرکز بخش، شهر یا روستا باشد) شهرها و شهرستان‌ها مجاز بوده و در شهرهای بزرگ در هر منطقه شهرداری می توان یک محل به عنوان ستاد تبلیغاتی دایر کرد. قبل از تشکیل ستاد لازم است محل ستاد و نام مسئول آن به فرمانداری یا بخشداری اعلام گردد.(ماده‌ی ۵۰ قانون مذکور)

چگونگی استفاده تبلیغاتی از نام شخصیت‌ها

مطابق تبصره‌ی یک ماده‌ی ۵۷ قانون انتخابات، اعلام نظر شخصیت‌ها در تأیید نامزدها به شرطی مجاز است که بدون ذکر عنوان و مسئولیت آن‌ها باشد و مدرک کتبی مربوط به امضای آنان تسلیم هیأت اجرائی انتخابات شده باشد.

براساس تبصره‌ی۲ ماده‌ی ۵۷، نصب و الصاق عکس و پوستر ممنوع می‌باشد و چاپ عکس صرفاً محدود به زندگینامه، جزوه، بروشور و کارت حداکثر در قطع ۱۰*۱۵ مجاز است. نصب بنر و پارچه در محل ستادهای اصلی نامزدها به تفکیک برادران و خواهران مجاز است. تخلف از مفاد این تبصره توسط چاپخانه مستوجب مجازات مندرج در این ماده است. (الحاق یک تبصره به ماده ‎ ۵۷ قانون انتخابات مجلس مصوب اسفند ۱۳۸۶)

مطابق قانون انتخابات، هیچ کس حق ندارد آگهی تبلیغاتی نامزدهای انتخاباتی را که در محل‌های مجاز الصاق گردیده در زمان قانونی تبلیغات پاره، معدوم یا مخدوش نماید و عمل مرتکب جرم محسوب می‌شود و برای مرتکب از پانصد هزار ریال تا یک میلیون ریال جزای نقدی، مجازات تعیین گردیده‌است.

هم‌چنین براساس این قانون، فعالیت تبلیغاتی از طریق وسایل عمومی و دولتی ممنوع است. براین اساس نشریات و مطبوعات متعلق به سازمان‌ها، وزارتخانه‌ها، ادارات، نهادها و موسسات یاد‌شده در متن این ماده (ماده‌ی ۵۹) حق تبلیغ برای نامزدهای انتخاباتی را ولو به صورت درج آگهی ندارند.

تبلیغات با استفاده از امکانات دولتی ممنوع است.

در ماده‌ی ۵۹ قانون انتخابات در این مورد آمده‌است: انجام هر گونه فعالیت تبلیغاتی از تاریخ اعلام رسمی اسامی نامزدها برای نامزدهای نمایندگی مجلس از صدا و سیما و میز خطابه نماز جمعه و یا هر وسیله‌ی دیگری که جنبه‌ی رسمی و دولتی دارد و فعالیت کارمندان در ساعات اداری و همچنین استفاده از وسایل و سایر امکانات وزارتخانه‌ها و ادارات، شرکت‌های دولتی و مؤسسات وابسته به دولت و شهرداری‌ها و شرکت‌ها و سازمان‌های وابسته به آن‌ها و نهادها و مؤسساتی که از بودجه عمومی (به هر مقدار) استفاده می‌کنند و هم‌چنین در اختیار گذاشتن وسایل و امکانات مزبور ممنوع بوده و مرتکب، مجرم شناخته می‌شود.

تبصره‌ی ۱: مؤسسات و نهادهایی که دارایی آنان از اموال عمومی است، همانند بنیاد مستضعفان مشمول این ماده می‌باشند.

تبصره ۲: نشریات و مطبوعات متعلق به سازمان‌ها، وزارتخانه‌ها، ادارات،نهادها و مؤسسات یادشده در متن این ماده، حق تبلیغ برای نامزدهای انتخاباتی را ولو به صورت درج آگهی ندارند.

براساس قانون انتخابات همچنین تبلیغ اعضای هیئت‌های اجرایی و نظارت انتخابات له یا علیه داوطلبان انتخاباتی ممنوع است.

تبلیغات و رسانه ها

براساس قانون انتخابات، مطبوعات و نشریات حق ندارند آگهی یا مطالبی علیه نامزدهای انتخاباتی درج کنند و یا برخلاف واقع مطلبی بنویسند که دال بر انصراف گروه یا اشخاصی از نامزدهای معین باشد و در هر صورت نامزدها حق دارند پاسخ خود را ظرف هجده ساعت پس از انتشار نشریه مزبور بدهند و آن نشریه مکلف به چاپ فوری آن طبق قانون مطبوعات است .

در صورتی که آن نشریه منتشر نشود مسئول آن باید با هزینه خود پاسخ نامزد را به نشریه‌ی مشابه دیگری ارسال دارد و آن نشریه مکلف به درج آن در اولین چاپ خود خواهدبود.

انتشار این‌گونه مطالب در غیر مطبوعات نیز ممنوع است و نامزد معترض حق دارد نظر خود را منتشر نماید. (ماده‌ی 64) نکته‌ی مهمی که در این ارتباط مطرح است طرح مباحث کذب و ناروا و نسبت دادن آن به برخی نامزدها در برخی مطبوعات در آخرین روز مجاز برای تبلیغات انتخاباتی است که مطابق قانون، فرصتی برای اصلاح آن قبل از برگزاری انتخابات وجود ندارد که این موضوع موجب تضییع حقوق برخی از نامزدها می‌شود.

هتک حرمت نامزدها ممنوع است.

داوطلبان نمایندگی و طرفداران آنان به هیچ وجه مجاز به تبلیغ علیه داوطلبان دیگر نبوده و تنها می‌توانند شایستگی‌های خود یا داوطلب مورد نظرشان را مطرح نمایند و هرگونه هتک حرمت و حیثیت نامزدهای انتخاباتی برای عموم ممنوع بوده و متخلفین طبق مقررات مجازات خواهند شد.(ماده۶۵)

استفاده از تبلیغات مشترک مجاز است.

مطابق ماده‌ی ۴۷ آیین نامه‌ی اجرایی قانون انتخابات،نامزدهای انتخاباتی می‌توانند با استفاده از آثار تبلیغاتی مجاز به صورت مشترک نیز تبلیغات انتخاباتی داشته باشند، که این موضوع می‌تواند در کاهش هزینه‌های تبلیغاتی نامزدهای غیرحزبی و مستقل مؤثر باشد.